Filtry UV w kosmetykach

Autor: ANNA SZYMAŃSKA- WĘCKOWSKA
Drukuj artykuł

Światło słoneczne docierające do powierzchni ziemi dzielimy na dwa aktywne biologicznie przedziały długości fali.

Pierwszy przedział to promieniowanie UVB o długości fali od 285 do 320 nm. Drugi przedział stanowi promieniowanie UVA, którego długość fali mieści się w granicach 320-400 nm. Promieniowania te mają pożądany efekt, ponieważ dzięki nim w naszym organizmie, a konkretnie w skórze, tworzy się witamina D2 oraz D3.

Ergokalciferol, czyli witamina D2, oraz cholekalcyferol, witamina D3, regulują przemianę wapnia i fosforu oraz procesy wzmacniające kości w organizmie.
Poza dobroczynnym działaniem światła słonecznego, ma ono również szkodliwy wpływ na organizm. Tym bardziej jest on szkodliwy, im dłużej nasza skóra narażona jest na oddziaływanie tego promieniowania.

Frakcja UVB, zwana inaczej parzącą, odpowiedzialna jest za powstawanie zmian skórnych nienowotworowych. Zmiany te to przede wszystkim: depigmentacja, rumień oraz keratoza. Frakcja UVA natomiast dociera do głębszych warstw skóry i pobudza do wytwarzania melaminy. Długotrwałe wystawienie skóry na działanie tej frakcji powoduje zniszczenie skóry, przyśpiesza efekty starzenia oraz skłonność do rakowacenia skóry, jest również powodem powstawania uczulenia na światło słoneczne, a także na niektóre chemikalia.

Ponad dziesięć lat temu większość kosmetyków posiadała jedynie filtry chroniące przed promieniowaniem UVB, czyli tak naprawdę chroniły one nas tylko przed oparzeniem słonecznym. Kilka lat temu zwrócono uwagę na konieczność stosowania filtrów chroniących również przed promieniowaniem UVA.

Filtry UV zawarte w kosmetykach mogą działać na kilku zasadach: absorpcji, rozproszenia, lub odbicia promieniowania. Najskuteczniejsze z nich to te, które absorbują światło słoneczne, czyli filtry chemiczne. Filtry fizyczne powodują jedynie rozproszenie lub odbicie światła, co nie daje pełnej ochrony. Modyfikowane filtry fizyczne mogą absorbować cześć promieniowania i stanowią już dobrą ochronę. W przypadku filtrów chemicznych istnieje możliwość ich niestabilności chemicznej, ponieważ niektóre z nich mają tendencje do zmiany struktury chemicznej pod wpływem długiego oddziaływania promieniowania słonecznego oraz ciepła.

Filtry fizyczne to związki nieorganiczne, do których zaliczamy dwutlenek tytanu oraz tlenek cynku. Chronią one przed promieniowaniem UVB oraz częścią promieniowania UVA. Jednak rynek surowców chemicznych wychodzi naprzeciw potrzebom rynku kosmetycznego i w ostatnich latach tworzone są takie rodzaje filtrów mineralnych, które pochłaniają promieniowanie UV w całym zakresie. Mają one zdolności częściowego absorbowania promieniowania, a modyfikacja wielkości ich cząstek zapewnia prawie pełną ochronę skóry. Tlenek cynku wykazuje również właściwości łagodzące, przeciwzapalne oraz ściągające. Zaletą filtrów nieorganicznych, poza ochroną przed UVA i UVB, jest możliwość mieszania ich z filtrami organicznymi, a także ich całkowita stabilność.
Filtry chemiczne natomiast mają różne zdolności pochłaniania promieniowania.

Do filtrów chroniących jedynie przed promieniowaniem UVB zaliczamy:

- pochodne kwasu p-aminobenzoesowego: najczęściej używanym jest ester oktylodimetylowy PABA, który dobrze aktywuje się na skórze i ma dobrą stabilność na światło oraz ciepło, może z niego powstawać kwas, który jest alergenem;
- pochodne kwasu p-metoksylcynamonowego: prawnie dopuszczone do użycia są dwa estry z tej grupy: oktyb i izoamylo-4-metoksycynamonowy; ponieważ są to substancje dosyć szeroko stosowane jako filtry UVB, wzrasta coraz bardziej ich działanie alergizujące;
- pochodne benzylidenokamfory: są to substancje bardzo stabilne na działanie światła i rzadko wywołują alergie, często stosowane w Europie to: 4-metylobenzylidenkamfora, benzylidenkamfora, kwas benzylidenkamforowy, poliakrylamidometylobenzylidenkamfora, metylosiarczan kamforobenzalkoniowy oraz kwas tereftalidenodikamforosulronowy;
- kwas fenylobenzoimidazolosulfonowy;
- oktokrylan: kwas 2-oksylo-2-cyjano-3,3-difenyloakrylowy.

Filtry chroniące skórę przed promieniowaniem UVA oraz UVB to głównie:

- benzofenony: dopuszczone do stosowania w kosmetykach to benzofenon 3, 4 oraz 9; benzofenon-3 wykazuje właściwości alergizujące;
- fenylobenzotriazole: do tej grupy należy drometrizol trisiloksanu metyleno-bis-benzotriazolu oraz tetrametylobutylofenol;
- triazyna.

Filtry chroniące jedynie przed promieniowaniem UVA to:
- pochodne dibenzoilometanu: są niestabilne chemicznie, ulegają stałym przemianom izomerycznym między formą ketonową oraz enolową;
- pochodne benzylidenokamfory: są bardzo stabilne;
- fenylobenzimidazol.

Ochronę przed promieniowaniem słonecznym wykazują również niektóre substancje podchodzenia naturalnego, które w swoim składzie posiadają związki chemiczne absorbujące różne długości promieniowania słonecznego. Rośliny produkują substancje takie jak: taniny, flawonoidy, pochodne naftochinonu, antrachinonu, salicylany, cynamoniany. Przykładowo wyciąg z rumianku pochłania część promieniowanie o długości fali 250-340 nm, a wyciąg z dziurawca 300-340 nm. Wyciąg z szakłaka pochłania znaczną część promieniowania o długości fali 270 nm. Inne wyciągi pochłaniające promieniowanie w dosyć szerokim spektrum to wyciągi z: aloesu, orzecha włoskiego, ratanii, rozmarynu lekarskiego oraz arniki górskiej. Część promieniowania pochłaniają również: olej z oliwek, olej kokosowy oraz olej sezamowy.